"Dehybrydyzacja" hybrydy F1 - czyli jak wyhodować pomidora "sklepowego"

Wielu z pomidorowych zapaleńców pokusiło się zapewne nie raz by wysiać nasiona zebrane z owocu pomidora zakupionego w sklepie/markecie. Celowo w tym miejscu pominęłam targowiska czy stragany, gdyż tam zwykle pojawiają się pomidory odmian ustalonych... 

Ostatnio, zwłaszcza w okresie zimowym, kiedy najbardziej tęsknimy za smakiem pachnących i dojrzałych w słońcu pomidorów trafiają do marketów przeróżne pomidory - jak się okazuje hybrydy F1. Osobiście spotkałam się z takimi hybrydami jak: Caniles F1, Adora F1 czy Sweet Marmande.

Zwykle w uprawie towarowej (a taka trafia do marketów) producenci wykorzystują hybrydy - pokolenie F1. Nie bawią się w selekcję przez kolejne pokolenia, tylko wielokrotnie wykonują stałe krzyżówki, kiedy pomidor ma oczekiwane cechy handlowe.

O ile kiedy sami hodujemy krzyżówki z własnego zapylenia krzyżowego czy np. z nasion krzyżówek Kozuli mamy choć trochę wiedzy na temat pomidorowych "rodziców" o tyle w przypadku wysiewu nasion z zakupionego pomidora tej wiedzy nie mamy.

Genotyp i fenotyp - znowu ta genetyka!

Rzecz będzie o genotypie i fenotypie oraz trochę o utrwalaniu cech recesywnych.

Wracamy więc do naszego wymarzonego pomidora, co to ma być żółty i mieć ziemniaczane liście:

Mamy więc dwie odmiany. Jedna ma czerwone owoce i ziemniaczane liście, druga ma regularne liście i żółte owoce.
Cechami dominującymi, jak już ustaliliśmy są czerwone owoce i regularne liście, z kolei cechami recesywnymi są żółte owoce i ziemniaczane liście.

W pokoleniu F1 każda para genów jest heterozygotyczna!

W pokoleniu F2 (i w każdym następnym) geny na nowo rekombinują tworząc nowe "pary jajeczne", pokazują się wszystkie trzy typy połączeń genów czyli heterozygoty, homozygoty z cechami dominującymi i homozygoty z cechami recesywnymi.

Pokolenie F3 i dalsze - rozkład statystyczny cech

W pokoleniu F3 i w dalszych pokoleniach będzie dochodziło do dość szybkiego zaniku ilości heterozygot na korzyść homozygot. Proces ten będzie następował w tempie zmniejszania się ich o połowę w każdym kolejnym pokoleniu.
W pokoleniu F3 homozygot (oczywiście pod względem jednej cechy!) będzie aż 75%!

Jak więc widzimy w miejsce heterozygot (mieszańców) będzie się pojawiało coraz więcej homozygot, które w kolejnych pokoleniach będą już miały cechy w "pewnym zakresie" utrwalone (celowo pisze, że w "pewnym zakresie" ponieważ pomimo tego, że np.kolor owoców będzie nam się zgadzał we wszystkich egzemplarzach, to inne cechy wciąż będą się ustalały - rekombinowały będą pozostałe geny).

Pokolenie F2 - rozkład cech - rekombinacja genów

Jak już pisałam w poprzednim poście W pokoleniu F1 każda para genów jest heterozygotyczna. Kiedy wysiejemy nasiona uzyskane z pomidorów pokolenia F1 otrzymamy pokolenie F2.

W POKOLENIU F2 nasze geny rozpoczynają pierwsze próby by sie od siebie oddzielić. Rekombinują.
Pojawiają się równe szanse na wniesienie zarówno genu dominującego jak i recesywnego.

Heterozygota i homozygota, pokolenie F1

Co będzie działo się z genami i cechami pomidorów w pokoleniu F1 i w kolejnych pokoleniach zilustruję na przykładzie modeli jajek.

Wyobraźmy sobie, że każde jajko to nasionko, które przekazuje określony pojedynczy gen roślinie pomidora.

Rozkład statystyczny cech i ujawnianie się cech w kolejnych pokoleniach - pokolenie F2

A teraz mały projekt, jak to na ProjektPomidor przystało...

Mamy dwie odmiany pomidora. Jedna z nich ma czerwone owoce i liście typyu ziemniaczanego, druga ma żółte owoce i regularne liście.

Cechami dominującymi są czerwone owoce i regularne liście.
Cechami recesywnymi są żółte owoce i ziemniaczane liście.
O cechach pisałam tutaj: Cechy dominujące i recesywne.

Niech naszym marzeniem stanie się wyhodowanie pomidora o ziemniaczanych liściach, który będzie obwieszony żółtymi owocami.

Cechy dominujące i recesywne

Teraz będzie trochę o cechach. Jak już wcześniej pisałam, pomidory posiadają cechy dominujące, które ujawniają się tylko w pokoleniu F1 i cechy recesywne ujawniające się w pokoleniach późniejszych Geny dominujące i recesywne.

Geny dominujące i recesywne

Kolejny "suchy" post jednak zawierający niezbędny elementarz - kilka zasadniczych kwestii do dalszych rozważań:

1. Pomidor jest rośliną samopylną, zapyli się więc czy mu w tym pomożemy czy nie! Jeśli mu nie pomożemy"ręcznie" dokona za nas tego wiatr, było już o tym Wiatropylność czy owady?
2. Jak każda „organizm” również pomidor posiada geny dominujące i recesywne.
3. Geny dominujące ujawniają się tylko i wyłącznie w pierwszym pokoleniu F1.
4. Geny recesywne (ustępujące) ujawniają się w kolejnych pokoleniach (w kolejnym poście postaram się swtorzyć i usystematyzować podstawową i bardzo ogólną bazę cech dominujących i recesywnych).
5. Krzyżując dwie stałe odmiany ustalone ze sobą zawsze otrzymamy takie same osobniki w pokoleniu F1 i tak samo będą się rozszczepiać w kolejnych pokoleniach. 
   
   Tę cechę wykorzystują producenci hybryd, wykorzystać możemy i my kiedy nasze pokolenie F1 przypadnie nam bardzo do gustu. Często przecież kupujemy w sklepach nasiennych nasiona F1. Nasiona te producenci odtwarzają własnie krzyżując ze sobą stale ten sam "stały"zestaw odmian.

Pokolenie F1 i inne eF'ki - podstawy genetyki

Aby móc podjąć bardziej skomplikowane rozważania na temat krzyżowania pomidorów powinniśmy zapoznać się z pojęciami podstawowymi z genetyki.


Pokolenie rodzicielskie oznacza się symbolem P (z łac. parentes = rodzice). Są to zwykle dwie lub nawet więcej odmian, z których jedna jest "matką" (bycie matką oznacza użyczenie nie tylko swoich cech i genów matczynych, ale również zalążni, z której urośnie owoc pomidora), a kolejne są dawcami pyłku i występują w roli "ojca", jednego, lub wielu w przypadku zapylenia mieszaniną pyłku kilku odmian.

Potomstwo pokolenia rodzicielskiego powstałe z zapylenia krzyżowego (zwykle jest to proces sterowany i sztuczny) czyli pokolenia potomne są oznaczane symbolem F (z łac. filia = córka, filius = syn).

Pierwsze pokolenie potomne oznacza się symbolem się F1, potomstwo tego pokolenia, czyli potomstwo uzyskane z nasion pokolenia F1 jest określane jako F2, potomstwo pokolenia F2, czyli potomstwo uzyskane z nasion pokolenia F2 jest określane jako F3 itd...

Pokolenie F1 często określane jest mianem hybrydy, mieszańca, krzyżówki...

„Pomi d’oro”

Aztekowie nazywali je ‚xitomatl’ czyli „duży pulchny owoc” – stąd pochodzi nazwa, "tomatl" z czasem ulegająca uproszczeniu do "tomate". Również w Polsce długo obok "pomidorów" funkcjonowała druga nazwa "tomaty".

Pomidorowe krzyżówki

Wiatropylność czy owady?

Ten temat spędza sen z powiek prawie każdemu, kto uprawia pomidory. Wiele osób ma jednak błędne wyobrażenie na temat sposobu zapylania kwiatów pomidora i rolę tą przypisuje owadom. Okazuje się, że do zapylenia kwiatów pomidora dochodzi w sposób grawitacyjny, a owady, choć ich rola jest w tym procesie istotna, nie przenoszą pyłku na znamię słupka jak to ma miejsce w przypadku większości roślin. Jednak po kolei...

Pomidor - budowa kwiatu i owocu - w telegraficznym skrócie

Projekt Pomidor - początki

Przyszedł czas na zebranie wiedzy i doświadczeń w jednym miejscu.

Temat ostatnio popularny - uprawa pomidorów - uprawiacze pomidorów wyrastają bowiem w naszym pięknym kraju jak grzyby po deszczu... Temat zarazem niebanalny, bo dotyczy uprawy pomidorów innych niż wszystkie, niespotykanych, niepowtarzalnych! Kreowanych przez siebie, na których wygląd i smak ma się wpływ!